Ewolucja w czasie

Polityka UE w dziedzinie rolnictwa stale ewoluuje. Na początku, 50 lat temu, jej głównym celem było zapewnienie Europie, zmagającej się z problemem powojennych niedoborów żywności, wystarczającej ilości pożywienia. Subwencjonowanie produkcji na dużą skalę oraz skupowanie nadwyżek w celu zagwarantowania odpowiednich ilości pożywienia należą już do przeszłości. Obecnie w działaniach UE w dziedzinie rolnictwa chodzi przede wszystkim o to, aby umożliwić producentom żywości (od upraw rolnych i zwierząt gospodarskich po warzywa, owoce i wino) samodzielne funkcjonowanie na rynkach unijnych i światowych.

Ukierunkowana pomoc

Jednym z celów WPR wciąż jest zapewnienie rolnikom pomocy finansowej, jednak w sposób bardziej selektywny. Pomoc finansowa dla rolników w coraz większym stopniu ogranicza się do sytuacji takich jak, klęski żywiołowe lub choroby zwierząt, jak np. pryszczyca bądź choroba niebieskiego języka.

W szczególnych przypadkach rolnicy otrzymują wsparcie finansowe pozwalające im godnie żyć. Jednak aby otrzymać tę pomoc, trzeba spełniać ogólne wymogi związane z higieną, bezpieczeństwem żywności, zdrowiem i właściwym traktowaniem zwierząt oraz zdrowiem roślin, a także ochroną tradycyjnych krajobrazów wiejskich oraz ptactwa i zwierząt żyjących w naturalnym środowisku.

Nowe potrzeby

Dzięki reformie udało się uwolnić środki, które przeznaczono na promowanie wysokiej jakości artykułów spożywczych, konkurencyjnych na poziomie międzynarodowym, oraz wspieranie innowacji w sektorze rolnym i przetwarzania żywności.

Jako że konsumenci przywiązują coraz większą wagę do jakości, UE wprowadziła system dobrowolnego znakowania produktów. Dzięki znakom jakości określone produkty mogą wyróżniać się spośród innych. Rozróżniamy zatem oznakowania artykułów spożywczych pochodzących wyłącznie z danego regionu UE wyspecjalizowanego w ich produkcji, oznakowania produktów ściśle powiązanych geograficznie z konkretnym regionem, oznakowania produktów, które zawierają tradycyjne składniki albo wytwarzane są przy użyciu tradycyjnych metod, a także oznakowania żywności ekologicznej.

Dzięki przeprowadzonym reformom udało się przeznaczyć większą pulę środków na działania na rzecz rozwoju obszarów wiejskich. Ponieważ praca na roli nie stanowi już podstawy dochodów społeczności wiejskiej, tak jak miało to miejsce kiedyś, część środków przeznaczono również na promowanie dywersyfikacji gospodarki wiejskiej.

Część budżetu unijnego na rzecz badań naukowych przeznaczono na wspieranie innowacji w sektorze rolnym poprzez realizowanie projektów mających jednocześnie przyczynić się do zwiększania produktywności i do ochrony środowiska. Prowadzi się na przykład badania nad sposobami wykorzystania upraw rolnych do produkcji energii, tak aby były one stosowane do produkcji żywności i pasz (zgodnie ze swym głównym przeznaczeniem), a ich produkty uboczne oraz odpady – do produkcji energii.

Uczciwa konkurencja

Reforma WPR sprzyja również uczciwszej wymianie handlowej w skali światowej. Dzięki niej zmniejszyło się ryzyko wystąpienia zakłóceń w handlu światowym za sprawą subsydiowania eksportu nadwyżek produkcyjnych. Podczas dyskusji w ramach dauhańskiej rundy negocjacji na rzecz liberalizacji handlu międzynarodowego UE zaproponowała całkowite zniesienie subsydiów wywozowych do 2013 r., pod warunkiem że inne państwa również poczynią odpowiednie ustępstwa.

Mimo że rozmowy zakończyły się porażką, nie zniechęciło to UE do dalszych działań. Komisja Europejska proponuje stopniowe wycofywanie subsydiów wywozowych jako środków niezgodnych z liberalnym duchem UE.

W trakcie dauhańskiej rundy negocjacji na rzecz liberalizacji handlu międzynarodowego UE zaoferowała znaczną redukcję ceł przywozowych na produkty rolne. Reformy przeprowadzone w ciągu ostatnich 50 lat spowodowały, że dziś UE stanowi największy rynek zbytu dla produktów rolnych z krajów Trzeciego Świata.

Przegląd WPR

Ostatni „przegląd” WPR rozpoczął się pod koniec 2007 roku. Nie oznacza to, że dotychczasowa polityka była niesprawna bądź niewłaściwa. Chodzi o to, aby dokonać przeglądu wyników reformy z 2003 roku, a następnie dostosować pewne elementy WPR do nowych wyzwań i możliwości, takich jak choćby zmiany klimatu. Przegląd to nie zasadnicza reforma, lecz próba usprawnienia i modernizacji działających mechanizmów.

Dlaczego WPR aż tyle kosztuje

Pomimo przeprowadzonych reform WPR jest najbardziej zintegrowaną polityką wspólnotową i w związku z tym pochłania dużą część budżetu UE. Niemniej jednak zrobiono już duże postępy: w latach 70. WPR pochłaniała niemal 70 proc. budżetu UE, obecnie (okres 2007–13) odsetek ten spadł do 34 proc. Wynika to z oszczędności, które udało się zrealizować dzięki reformom, przeznaczeniu części środków z budżetu na rozwój obszarów wiejskich (11 proc. w tym samym okresie) oraz poszerzeniu innych obszarów kompetencji UE.