W czasach niedoborów paszowych wzrasta zainteresowanie użytkami zielonymi jako najbardziej proekologiczną formą rolniczego wykorzystania ziemi. Znaczny ich udział w strukturze użytków rolnych jest dla każdego gospodarstwa hodowlanego ekologicznego dużym atutem. Jeżeli są one położone w pobliżu gospodarstwa oraz w różnych warunkach siedliskowych, ich gospodarcze wykorzystanie staje się prostsze, bowiem z powodzeniem można stosować różne sposoby ich użytkowania (pastwiskowe, kośne czy pastwiskowo-kośne). Dostarczają one podstawową paszę objętościową dla bydła, owiec, koni, a także gęsi i trzody chlewnej. Najbardziej wartościową paszą jest bezsprzecznie zielonka z pastwiska.

Co to jest pastwisko ekologiczne?

Najprościej można powiedzieć, że jest to użytek zielony odpowiednio urządzony, na którym zwierzęta, swobodnie poruszając się po określonych częściach pastwiska, same pobierają paszę (zielonkę) wyrosłą w warunkach naturalnej żyzności gleby lub wspomaganej nawozami naturalnymi.

Powszechność wypasu zwierząt w Polsce jest oczywista. Nie jest to jednak moda, lecz świadomy wybór wynikający z ewidentnych korzyści dla rolnika i środowiska przyrodniczego. Aby użytek zielony stanowił paszowisko dla zwierząt muszą na nim rosnąć rośliny przede wszystkim chętnie zjadane, a nie najwyżej plonujące. Podstawową grupą roślin powinny być zawsze trawy. Do pożądanych gatunków traw należą: życica trwała, wiechlina łąkowa, kostrzewa łąkowa, tymotka łąkowa, wyczyniec łąkowy, kupkówka pospolita, mietlica biaława, stokłosa bezostna, wiechlina błotna, mozga trzcinowata, kostrzewa trzcinowata i inne dziko rosnące. Z roślin motylkowatych koniczyna biała, łąkowa, i biało-różowa, a także komonica zwyczajna i błotna, a także lucerna chmielowa. Szczególne znaczenie roślin motylkowatych wynika z możliwości wiązania azotu atmosferycznego przez bakterie brodawkowe, większej zawartości białka i lepszej strawności. Rolnik ekologiczny musi dążyć do tego, aby ich udział w runi wynosił około 20-30%. Specyficzną i bardzo liczną grupę roślin na pastwiskach ekologicznych stanowią zioła. Obecność tych roślin w runi jest bardzo pożądana, ponieważ mają one ogromną wartość, zwłaszcza dietetyczną. Są źródłem mikroelementów, witamin, olejków eterycznych oraz innych substancji czynnych.

W gospodarstwach ekologicznych najbardziej racjonalnym i przyjaznym dla zwierząt sposobem letniego ich żywienia jest wypas na pastwiskach. Aby jednak zachować daleko idącą trwałość użytku, zaleca się pastwiskowo-kośny sposób ich użytkowania. Zmienne użytkowanie sprzyja trwałości użytku, większemu plonowaniu, poprawia wykorzystanie paszy przez zwierzęta w okresie użytkowania pastwiskowego nawet o 10% i poprawia wierność plonowania. Pastwiska powinny być lokalizowane jak najbliżej zabudowań inwentarskich, nie dalej niż 1,5 km od obory. Potrzebną do wyżywienia określonego stada powierzchnię pastwiska ustala się na podstawie liczebności zwierząt, długości sezonu pastwiskowego, wielkości przewidywanego plonu. Najpowszechniej stosuje się wypas rotacyjny polegający na systematycznym spasaniu runi sposobem kwaterowym. Kwaterowy sposób wypasu polega na podzieleniu pastwiska na kwatery i kolejnym ich spasaniu. Po ustaleniu niezbędnej wielkości pastwiska i wyznaczeniu kwater należy je ogrodzić. Do grodzenia zaleca się stosowanie materiałów tanich, ale skutecznych. Najczęściej są to pastuch elektryczny, drut gładki czy żerdzie. Z różnych względów, a zwłaszcza obniżenia kosztów grodzenia oraz względów ekologicznych do grodzenia zaleca się wykorzystywać rosnące drzewa oraz sadzić żywokoły (wierzba, topola), które oprócz utrzymywania ogrodzenia dają zwierzętom cień. Stwarzają miejsca do gniazdowania ptakom żerującym na owadach, które dokuczają pasącym się zwierzętom. Wypas zwierząt sprawia, że część paszy nie jest zjadana, pozostają niedojady. Aby ograniczyć straty do minimum, należy spasać ruń w momencie jej dojrzałości pastwiskowej, tj. po uzyskaniu wysokości 15-18 cm, tak wyrośniętą ruń zwierzęta chętnie zjadają. Na polskiej wsi ustaliła się tradycja wypasu wszystkich znajdujących się w gospodarstwie zwierząt (bydła, owiec i koni). W systemie rolnictwa ekologicznego taki wypas jest bardzo polecany. Taki mieszany wypas powoduje, że różne gatunki roślin są zgryzane w poszczególnych piętrach runi (krowy – piętro wysokie, a owce piętro niskie).

Codziennie, w całym okresie pastwiskowym następuje nawożenie pastwiska ponieważ pasące się zwierzęta pozostawiają swoje odchody stałe (łajniaki) i płynne (plamy moczu). Ich ilość uzależniona jest od czasu trwania wypasu w ciągu doby, masy zwierzęcia i jakości spasanej paszy. Na pastwiskach ekologicznych ilość odchodów pozostawionych przez zwierzęta jest większa niż w gospodarstwach konwencjonalnych. Jeżeli wypas trwa 8-10 godz. krowa pozostawia 8-10 kg świeżych łajniaków oraz 20 l moczu i dochodzi tu do nierównomiernego rozmieszczenia tych odchodów. Należy zatem pamiętać, aby pastwiska w gospodarstwach ekologicznych nawozić kompostem obornikowym. Komposty w gospodarce pastwiskowej dostarczają niezbędne składniki pokarmowe oraz mają tę zaletę, że nie pogarszają jakości zielonki na skutek nieprzyjemnego zapachu, co występuje w przypadku stosowania obornika lub gnojówki nie przefermentowanej. Stosując nawozy gospodarskie należy przestrzegać zasad obowiązujących ich stosowanie, tj. pory roku, odległości od zabudowań, dróg itp. Dopuszczalne jest również stosowanie nawozów mineralnych wyszczególnionych w załącznikach do ustawy o rolnictwie ekologicznym (np. naturalne nawozy wapniowe, potasowe, fosforyty czy kopalniany chlorek sodu – sól kamienna).

 

Źródło: www.kpodr.pl