Zadaniem mieszanek roślin poplonowych jest poprawa żyzności gleby oraz poszerzenie wąskiego płodozmianu. Ważne, by skład mieszanek był wielogatunkowy. Odpowiednio dobrany uruchamia i gromadzi składniki pokarmowe nie tylko dla samych siebie, ale i dla roślin następczych. Zapewnia wysoką aktywność mikrobiologiczną oraz podnosi zawartość próchnicy w glebie – korzystnie wpływa na środowisko glebowe – wykazuje działanie fitosanitarne. Dodatkową zaletą stosowania mieszanek poplonowych jest kompensacja czynników stresowych, skuteczne tłumienie niepożądanych na polu roślin oraz okrywa gleby ograniczająca jej erozję.

Dobrze dobrany międzyplon działa jak „kuracja gleby” między plonami głównymi, w związku z tym, poplony ze względu na technikę, są traktowane jako plon główny. Do oceny międzyplonu nie bierze się pod uwagę tylko wytworzonej przez rośliny masy nadziemnej. Decydującym kryterium tej oceny jest wpływ korzeni na aktywność życiową i właściwości gleby. Koncepcja stosowania wielogatunkowych mieszanek międzyplonowych polega na tym, aby umożliwiły one gęste,

głębokie i zróżnicowane przerośnięcie gleby przez korzenie roślin. Dla uzyskania efektywnej uprawy międzyplonów oprócz wyboru mieszanki w zależności od płodozmianu, terminu siewu, techniki wysiewu i sposobu wykorzystania, muszą zostać spełnione optymalne warunki wysiewu.

Aby zaoszczędzić wodę i zapobiec konkurencji samosiewów zbóż czy rzepaku, zasiew należy wykonać natychmiast po zbiorze, z użyciem płytko uprawiających narzędzi. Jeżeli wysiew międzyplonów krótko po zbiorze ze względów pogodowych lub organizacyjnych nie jest

możliwy, należy zwalczyć wschodzące samosiewy zbóż za pomocą odpowiednich narzędzi uprawowych. Szczególną uwagę w tym względzie należy zwrócić na miejsca po zbiorze słomy. Tutaj w wielu przypadkach zwalczanie samosiewów zbóż jest szczególnie konieczne.

Terminy siewu należy dostosować regionalnie. Mieszanki zawierają na ogół nasiona różnej wielkości, dlatego optymalna głębokość siewu wynosi maksymalnie 2-3 cm. W przygotowaniu podłoża należy uwzględnić w szczególności wymagania nasion drobnonasiennych, gleba musi być o strukturze drobnej gruzełki, porządnie wtórnie ubita. Podstawowym wymogiem jest zapewnienie optymalnego rozścielenia słomy.

Wysiew mieszanki międzyplonowej można wykonać siewnikiem rzędowym po uprzedniej uprawie gleby lub po przedplonach takich jak żyto czy pszenica w dniu zbioru jako siew bezpośredni w ściernisko. Jeżeli pole pod międzyplon jest zaorane, w następnym plonie głównym orkę można pominąć. Zastosowanie wałów uprawowych w połączeniu z rozsiewaczem lub siewnikiem rzędowym może być również przydatne i efektywne. Decydujące są równomierne, płytkie umieszczenie materiału siewnego w dobrze wtórnie ubitą glebę.

Ilości wysiewu gotowych mieszanek międzyplonowych są skalkulowane dla optymalnego podłoża i optymalnego terminu siewu i powinny być koniecznie przestrzegane ze względu na różne zachowanie konkurencyjności zawartych w mieszaninie nasion. Tylko w niesprzyjających warunkach takich jak: niedostateczne przygotowanie gleby lub opóźniony termin siewu można zwiększyć ilości wysiewanych nasion.

W mieszankach z dużą ilością roślin strączkowych jest zalecana do wsparcia rozwoju początkowego dawka startowa azotu w postaci gnojowicy lub resztek pofermentacyjnych lub nawozów mineralnych w ilości 20-30 kg/ha. W siewie bezpośrednim lub płytkim mulczowaniu dawka azotu powinna być zwiększona do 30-50 kg/ha. Dalsze zaopatrzenie międzyplonu w azot następuje przez same rośliny motylkowate.

Należy pamiętać, iż przy wczesnym wysiewie i pod wpływem stresowych warunków (w szczególności podczas suszy) może nastąpić przedwczesne tworzenie nasion u niektórych gatunków roślin (gryka, gorczyca biała, rzodkiew oleista, facelia). W tych przypadkach, aby zapobiec

dojrzewaniu nasion, zalecane jest mechanicznie lub chemicznie zatrzymanie ich wzrostu (w użytkowaniu EFA zwrócić uwagę na przepisy zazielenienia). Należy koniecznie przestrzegać zaleceń stosowania herbicydów w przedplonie. Świeżego odrostu, późną jesienią, zasadniczo nie należy przerabiać od razu z glebą. Pozostawione na zimę mieszanki wskazane jest na koniec wegetacji zwałować, zmulczować lub zmiażdżyć, umożliwia to ich bezpieczne wymrożenie, a na wiosnę równomierne przerobienie.

Wybór odpowiedniej mieszanki poplonowej nie jest prosty. Na rynku dostępnych jest wiele różnie skomponowanych. Kierować należy się przede wszystkim bogactwem ich składu gatunkowego. Niektóre z gotowych produktów pełnią dodatkowe funkcje, na przykład wiążą azot. Przykładem takiej harmonijnie zestawionej wszechstronnej mieszanki jest TerraLife-N-Fixx, która zawiera ponad 80% roślin bobowatych (grubo- i drobnonasiennych), a przez to jest idealną mieszanką na nawóz zielony do podniesienia zawartości azotu w glebie. Pasuje do płodozmianów ze zbożami ozimymi i pewnie wymarza przed uprawami jarymi. Poza tym pozostawia po sobie bardzo dobrą sprawność gleby, działa silnie humusotwórczo i przyczynia się do zdrowotności i witalności wysilonej gleby. Jej możliwości wiązania azotu powinny być wzięte pod uwagę podczas nawożenia azotowego rośliny następczej.

Zrozumienie znaczenia i docenienie uprawy międzyplonów oraz prawidłowa ich agrotechnika przyczynią się do podniesienia efektywności i rentowności produkcji roślinnej w gospodarstwie.

 

Anna Rogowska