Ponad ¾ naszej flory to rośliny owadopylne. Z badań nad wpływem tych owadów na gospodarkę rolną wynika, iż wartość plonów uzyskiwanych corocznie dzięki zapylaczom wynosi w Stanach Zjednoczonych nawet do 15 mld dolarów, zaś w krajach Unii Europejskiej blisko 5 mld euro. W Polsce straty tylko w plonie nasion rzepaku spowodowane zatruciami owadów zapylających wycenia się na około 40 mln złotych. A przecież plon nie tylko tej rośliny uzależniony jest od prawidłowego zapylenia przez owady. Wśród roślin uprawnych są takie, których zapylenie uzależnione jest prawie wyłącznie od zapylaczy. Przykładem może być słonecznik, gryka, lucerna, wiele gatunków warzyw i drzew owocowych. Skuteczne zapylenie kwiatów, a następnie zapłodnienie przekłada się na wysoką ilość i jakość uzyskanego plonu. Nieodpowiednie warunki pogodowe czy mała liczba owadów zapylających to czynniki, które negatywnie wpływają na zawiązywanie owoców i nasion. To sprawa bezdyskusyjna. Jednak, by mogło dojść do zapylenia, rośliny muszą prawidłowo zakwitnąć.

Plon zbóż także warunkowany jest efektywnością kwitnienia. W przypadku traw zapylenie następuje poprzez przeniesienie pyłku przez wiatr. Należy w tym okresie zapewnić plantacji odpowiednie warunki, by proces ten przebiegał bez zakłóceń. Przede wszystkim należy zaniechać oprysków dolistnych mocznikiem i nawozami z mikroelementami, by nie doprowadzić do zaburzeń w zapyleniu i późniejszym rozwoju ziarna, co skutkowałoby obniżką plonu. Inne zabiegi przy użyciu środków ochrony roślin należy wykonywać zgodnie z etykietą-instrukcją stosowania dołączoną do produktu. Generalnie zasada jest taka, iż zabiegi powinno zakończyć się do fazy kłoszenia, ale są odstępstwa od tej reguły. Dopuszcza się wydłużenie tego terminu, na przykład stosując niektóre fungicydy, nawet do fazy dojrzałości wodnej ziarna, z zachowaniem okresu karencji. Zabiegi ochrony kłosa, na przykład pszenicy czy jęczmienia, które są roślinami samopylnymi, przypadają umownie na okres kwitnienia. Należy je jednak wykonać dopiero po tym, jak zostaną „wyrzucone pylniki”, takie postępowanie będzie gwarancją, iż oprysk nie zaszkodził dalszemu rozwojowi generatywnemu. Zabiegów ochrony roślin nigdy nie wykonujemy w czasie kwitnienia gatunków zbóż obcopylnych, w tym przede wszystkim żyta. Opryski żyta w tej fazie mogą powodować sklejanie pręcików powodując problemy w zapylaniu. Ochronę kłosa żyta należy wykonać po pełni pylenia.

Zarówno w przypadku wiatropylności, jak i owadopylności bardzo istotne jest przygotowanie uprawy, by proces kwitnienia i późniejszego zapylenia przebiegał sprawnie i efektywnie. Ten okres jest kluczowy w kontekście generowania plonu. Oczywiście ważna jest ogólna kondycja plantacji, odpowiednie jej odżywienie i ochrona.

Jak dodatkowo wspierać rośliny, by wspomóc kwitnienie?

Rozwiązaniem sprawdzonym w praktyce rolniczej, warzywniczej i sadowniczej, cieszącym się stale rosnącym zainteresowaniem jest odżywianie plantacji tytanem. Pierwiastek ten przyśpiesza proces fotosyntezy, poprawia zapylenie i zapłodnienie. Plonowanie roślin po dostarczeniu tytanu pozakorzeniowo zwiększa się średnio o kilkanaście procent. Ponadto rośliny łatwiej znoszą stres związany z użyciem herbicydów. Tytan wpływa także na jakość plonu, a wiele doświadczeń potwierdza, że pierwiastek ten istotnie poprawia kondycję roślin, które są bardziej odporne na różne typy stresów, nie tylko te spowodowane użyciem środków ochrony roślin. Wysoka zawartość rozpuszczalnego w wodzie, łatwo przyswajalnego dla roślin tytanu pozwala na skuteczną stymulację licznych procesów fizjologicznych, nawet przy wyjątkowo niskich dawkach. Zastosowanie tytanu zwiększa efektywność fotosyntezy, a także tempo pobierania składników pokarmowych i wody przez rośliny. Korzystnie wpływa również na rozwój i regenerację systemu korzeniowego oraz na wzrost roślin osłabionych przez czynniki stresowe (niska temperatura, susza, niekorzystne warunki powietrzno-wodne w glebie, silna presja patogenów i inne). Jednak przede wszystkim poprawia skuteczność kwitnienia. Stymuluje organy generatywne – zapewnia większą trwałość kwiatów, żywotność pyłku kwiatowego oraz intensyfikację rozwoju łagiewki pyłkowej. Znacząco poprawia efektywność procesu zapylenia i tworzenia organów stanowiących plon (nasiona, owoce).

Badania dotyczące kwitnienia roślin oraz wprowadzanie nowych technologii w agrotechnice upraw mają na celu znalezienie skutecznych sposobów poprawy efektywności kwitnienia, jeśli z przyczyn pogodowych, środowiskowych lub uprawowych zawiązanie owoców i nasion mogłoby być niewystarczające dla uzyskania ekonomicznie zadowalającego plonu. W takich przypadkach warto wspomóc rośliny preparatami zawierającymi tytan. Bardzo ważnym aspektem przy stosowaniu tytanu jest forma w jakiej ten pierwiastek występuje w preparacie. Warunkiem koniecznym jest to, aby preparat był rozpuszczalny w wodzie, aby mógł być wykorzystany przez roślinę. Eksperymentalnie wykazano, że najlepiej przyswajalną formą tytanu jest askorbinian. Włączenie do standardowej agrotechniki preparatów zawierających łatwo przyswajalne jony tytanu w takiej formie, tak jak w stymulatorze Tytanit, w zdecydowany sposób ułatwia uprawę dzięki zminimalizowaniu negatywnego wpływu stresu, wywołanego czynnikami abiotycznymi i biotycznymi. Efektem są wyższe rośliny o grubszej łodydze, większej ilości liści i owoców, a co się z tym wiąże również wyższy plon. Preparat  aktywuje i wzmacnia naturalne procesy fizjologiczne w roślinach i w ten sposób korzystnie wpływa na parametry jakościowe i ilościowe plonu. Zwiększa zawartość chlorofilu w liściach, co intensyfikuje fotosyntezę i w efekcie sprzyja przyrostowi biomasy i plonu roślin. Znacząco poprawia efektywność procesu zapylenia i tworzenia organów stanowiących plon. Jego stosowanie zaleca się w okresach intensywnego rozwoju i wzrostu roślin oraz w warunkach osłabienia roślin przez czynniki stresowe, przede wszystkim w celu poprawy intensywności kwitnienia, zarówno roślin wiatropylnych i tych zapylanych przez owady.

Kwitnienie to jeden z kluczowych okresów w całym cyklu wegetacyjnym roślin. Jego przebieg determinuje wielkość i jakość plonu. Dlatego właśnie niezbędna jest szczególna dbałość o zapewnienie w tym czasie roślinom jak najlepszych warunków i wspomaganie samego procesu kwitnienia przy wykorzystaniu nowych technologii agrotechnicznych. Jedną z metod o potwierdzonej skuteczności jest stosowanie innowacyjnych preparatów zawierających tytan. Uzyskiwane dzięki temu efekty powinny skłonić plantatorów do rozważenia możliwości włączenia tych preparatów do stosowanej standardowo agrotechniki.

Anna Rogowska