Postulowana decentralizacja administracji publicznej nie powinna odnosić się do jednostek doradztwa rolniczego, gdyż jednostki te nie posiadają żadnych kompetencji przypisywanej administracji publicznej i są od początku swojej działalności zdecentralizowane. Zgodnie z ustawą z dnia 22 października 2004 r. o jednostkach doradztwa rolniczego (Dz. U. Nr 251, poz. 2507, z późn. zm.) są jednostkami organizacyjnymi posiadającymi osobowość prawną, prowadzącymi doradztwo rolnicze obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mające na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenia poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich. Zadania te realizują w ramach polityki horyzontalnej Unii Europejskiej, a więc polityki, która obowiązuje dla całego kraju, a nie poszczególnych województw. Samorząd terytorialny natomiast działa w ramach polityki regionalnej, zatem sprawa konsolidacji kompetencji stoi w sprzeczności z tymi politykami.

To właśnie w ramach polityki horyzontalnej minister rolnictwa odpowiada za stworzenie systemu doradztwa w zakresie zarządzania gospodarstwem rolnym, gruntami czy spełniania przez gospodarstwa rolne wymogów dotyczących dobrostanu zwierząt, bezpieczeństwa żywności i ochrony środowiska. System oparty jest zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, m.in. rozporządzeniami 1782, 1783/2003, na świadczeniu usług doradczych, zarówno przez publiczne doradztwo, do którego zaliczają się jednostki doradztwa, jak i podmioty prywatne. Zasady udzielania pomocy doradczej określone zostały w ustawie z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. Nr 64, poz. 427) oraz w aktach wykonawczych do ustawy, tj. np. rozporządzeniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi w sprawie akredytacji podmiotów świadczących usługi doradcze w ramach działania ˝Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów˝, objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, które ukaże się wkrótce. Procedowane obecnie przez ministra rolnictwa regulacje prawne określają ramy zarówno prawne, jak i merytoryczne funkcjonowania w ramach jednolitego systemu podmiotów świadczących usługi doradcze zgodnie z wymogami Unii Europejskiej. Jak wynika zatem z przepisów Unii Europejskiej oraz regulacji polskich, zgodnych z tymi przepisami, doradztwo rolnicze nie może być usytuowane w samorządzie województwa. Takie usytuowanie nie jest praktykowane nigdzie na świecie. Dokumentuje to raport B.E. Swanson w badaniach przeprowadzonych na zlecenie FAO (The current status of agricultural extension worldwide – FAO) oraz opracowanie wykonane przez Kancelarię Sejmu, Biuro Studiów i Ekspertyz z maja 2004 r. w Biuletynie – Informacja nr 1049.

Ponadto uważam, że podporządkowanie ośrodków doradztwa rolniczego samorządowi województwa nie jest zgodne z celami stawianymi doradztwu rolniczemu i nie pozwala zdefiniować konkretnego odbiorcy, na rzecz którego powinny pracować ośrodki doradztwa, a którym, niezależnie gdzie jest doradztwo usytuowane, powinien być rolnik lub mieszkaniec wsi, jako ostateczny beneficjent korzystający z pomocy doradztwa.

Tak prowadzona polityka horyzontalna umożliwia również wsparcie publicznych jednostek doradztwa środkami pomocowymi Unii Europejskiej, które mogą być wykorzystane tylko przez administrację centralną, jak np. realizowany obecnie projekt Transition Facility – ˝Rozwój zintegrowanego systemu doradztwa rolniczego˝. Projekt zakłada wprowadzenie jednolitych narzędzi informatycznych (zunifikowanych aplikacji komputerowych, programów, baz danych oraz jednej sieci komputerowej i ujednoliconego portalu doradczego) dla wszystkich jednostek doradztwa publicznego. Dzięki temu doradztwo zwiększy możliwości i przyspieszy znacznie czynności związane np. ze składaniem przez rolników różnych wniosków do agencji płatniczej. Działając w strukturze samorządowej, taka pomoc byłaby niemożliwa.

Nie oznacza to jednak, że jednostki doradztwa nie mogą lub nie współpracują z samorządem terytorialnym. Zgodnie z ustawą o jednostkach doradztwa rolniczego w skład Społecznej Rady Doradztwa Rolniczego przy ośrodku doradztwa rolniczego, w każdym województwie, wchodzi przedstawiciel marszałka, który poprzez niniejszą Radę może artykułować potrzeby samorządu wojewódzkiego w zakresie działań doradczych. Ponadto ośrodki doradztwa wspólnie z samorządami lokalnymi realizują wiele przedsięwzięć, takich jak targi rolne, wystawy, dożynki, szkolenia przedstawicieli samorządów, czy wspólnie z samorządami pracują na rzecz tworzenia strategii rozwoju, jak również realizują niektóre działania w tych strategiach ujęte.

Zatem proszę przyjąć, że obowiązujące przepisy Unii Europejskiej nie pozwalają mi ustosunkować się pozytywnie do składanych przez samorządy postulatów. Wobec powyższego informuję, że nie planuję w swoich działaniach legislacyjnych nowelizacji przepisów prawnych w kierunku podporządkowania ośrodków doradztwa samorządom województw.

Z poważaniem

Podsekretarz stanu

Artur Ławniczak

Warszawa, dnia 25 lutego 2008 r.