Optymalne pH gleby umożliwia prawidłowy wzrost i funkcjonowanie systemu korzeniowego, umożliwiając optymalne zaopatrzenie w wodę i składniki pokarmowe, będące warunkiem uzyskania wysokich plonów o dobrej jakości przy efektywnym wykorzystaniu nawozów. Przyczyną utrzymywania się silnego zakwaszenia na dużej powierzchni w Polsce jest wymywanie wapnia (około 140 kg CaO/ha w skali roku) przez opady atmosferyczne.

Chemiczna degradacja

Szczególnie podatne na wymywanie wapna oraz magnezu są gleby bardzo lekkie i lekkie. Utrzymywanie gleb w stanie niskiego pH (bardzo kwaśnych), prowadzi do ich  chemicznej degradacji polegającej na wzroście stężenia toksycznego dla roślin glinu i manganu oraz uwalnianiu się metali ciężkich głównie kadmu, cynku, ołowiu i niklu przy jednoczesnym zubożeniu gleby w magnez dostępny dla roślin. Na bardzo kwaśnych glebach ciężkich, pogarsza się ich struktura i powstają niekorzystne dla roślin stosunki wodno – powietrzne.

Część roślin przystosowanych do uprawy na glebach lekkich są mniej wrażliwe na odczyn gleby np. łubin, seradela, len, do bardzo wrażliwych natomiast należą kukurydza, lucerna, rzepak, bobik.

Uprawa na glebach znacznie odbiegających odczynem pH w stosunku do potrzeb uprawianych roślin ma niekorzystny wpływ na ich tempo wzrostu i rozwój. Szczególnie niekorzystne jest pojawienie się w glebie toksycznego dla roślin ruchomego glinu. Najbardziej wpływ glinu uwidacznia się przy spadku pH poniżej 4,0.

Rośliny uprawiane na takich glebach wykazują objawy typowe dla niedoboru fosforu, magnezu, wapnia i potasu. System korzeniowy ulega silnej redukcji i stopniowo zamiera. Dobre zaopatrzenie roślin na bardzo kwaśnych glebach w podstawowe składniki pokarmowe, łagodzi nieco działanie glinu, ale tylko wapnowanie usuwa jego toksyczne oddziaływanie na system korzeniowy.

Osiągnięcie optymalnego odczynu gleb dla uprawianych roślin jest możliwe poprzez zastosowanie odpowiednio dobranych dawek wapna w zależności od kategorii agronomicznej gleby. Zalecane na gleby średnie i ciężkie dawki 1,0 t CaO/ha przy ograniczonych potrzebach wapnowania mają bardziej umożliwiać utrzymywanie dobrej struktury niż zmieniać pH. Im cięższa gleba, tym większe dawki wapna, przy tych samych potrzebach wapnowania muszą być zastosowane w celu zmiany odczynu na optymalny dla uprawianych roślin.

Ubogie w magnez

Gleby mocno zakwaszone są najczęściej ubogie w magnez. Dlatego wskazane jest równoległe uzupełnianie magnezu, stosując wapna magnezowe. W pierwszej kolejności należy  zastosować wapno magnezowe na bardzo kwaśnych i bardzo lekkich glebach, na których stwierdza się również bardzo niską zawartość przyswajalnego magnezu. Jeżeli na glebach przy lekko kwaśnym lub obojętnym odczynie stwierdza się bardzo niską i niską zawartość magnezu, to nawet przy braku objawów niedoboru tego składnika na roślinach wskazane jest zastosowanie nawozu magnezowego. W  takich przypadkach magnez  może być również wprowadzony do gleby w formie nawozów wieloskładnikowych bezwapniowych. Dawki magnezu w nawozach bezwapniowych powinny wynosić 30-40 kg MgO/ha pod uprawianą roślinę lub 80-100 kg MgO/ha dla zabezpieczenia zasobności gleby w magnez na okres 2-4 lat.

Na glebach bardzo kwaśnych i o bardzo niskiej zawartości przyswajalnego magnezu połowę dawki naliczonej według potrzeb wapnowania, stosujemy w postaci wapna zwykłego, drugą natomiast połowę w postaci wapna magnezowego. Można również całą zalecaną dawkę zastosować w formie wapna magnezowego, wtedy kolejne wapnowania przeprowadzamy wapnem zwykłym.

Optymalnym terminem stosowania wapna jest okres pożniwny na podorywki po sprzęcie zbóż, ponieważ gwarantuje dobre wymieszanie wapna z glebą i skuteczne odkwaszanie całej warstwy ornej gleby. W pierwszym roku po zastosowaniu wapna nie powinno uprawić się ziemniaków lnu i łubinu żółtego.

W zmianowaniu gdzie występują gatunki roślin o różnej wrażliwości na zakwaszenie gleby, w pierwszym i czwartym roku po zwapnowaniu uprawiamy rośliny mało wrażliwe na zakwaszenie, gdyż w tych okresach wpływ tego zabiegu jest najsłabszy, a największa efektywność tego zabiegu ujawnia się w drugim i trzecim roku. Dopuszcza się również wapnowanie w okresie przedsiewnym jesiennym i przedzimowym pod orkę oraz w okresie zimy, na glebę zamarzniętą przy minimalnej pokrywie śniegowej gdy pola są wyrównane i bez spadków.  Nie jest zaleca się wapnowania przedsiewnego wiosennego.

 

Źródło: www.wodr.konskowola.pl