Jest rośliną strączkową z rodziny bobowatych (motylkowatych), bardzo popularną w okresie powojennym w Hiszpanii, kiedy stanowiła podstawę wyżywienia ludności. Obecnie groszek jest powszechnie uprawiany na subkontynencie indyjskim, w Etiopii i krajach ościennych, w rejonie Morza Śródziemnego i Ameryce Południowej.

Odkrycie to jest o tyle paradoksalne, o ile nadmierna konsumpcja groszku prowadzi do schorzenia rdzenia kręgowego zwanego latyryzmem. Wyniki badań zostały opublikowane w szwajcarskim czasopiśmie Food Science and Technology. Według autorów otwierają one nowe możliwości dla przyszłych upraw alternatywnych.

Polifenole są antyoksydantami, które chronią LDL (lipoproteiny o małej gęstości) przed utlenieniem. Przyswajane są przez nasze organizmy z owoców, warzyw i wina. Konsumpcja tych produktów powoduje wzrost zawartości antyoksydantów we krwi, co zapobiega powstawaniu stresu oksydacyjnego związanego z chorobami i procesami starzenia się.

Naukowcy zbadali nasiona 15 andaluzyjskich gatunków z rodzaju Lathyrus pod względem zawartości i aktywności antyoksydacyjnej: L. hirsutus, L. filiformis, L. sativus, L. cicera, L. angulatus, L. sphaericus, L. annuus L. clymenum, L. pratensis, L. ochrus, L. aphaca, L. latifolius, L. setifolius, L. tingitanus and L. amphicarpos. Odnotowano zróżnicowane zawartości polifenoli w nasionach – wahały się one od 3,8 mg/g mąki u L. setifolius do 29,2 mg/g w przypadku L. sphaericus. Wyższą zawartość polifenoli stwierdzono w mniejszych nasionach – łupina stanowi u nich większy odsetek masy nasiona, a jest ona bogatsza w te składniki.

Zawartości polifenoli w badanych groszkach były znacznie większe od obserwowanych w popularnie konsumowanych nasionach roślin strączkowych. Na przykład gatunki takie jak L. aphaca, L. tingitanus, L. angulatus i L. sphaericus zawierają dwa razy więcej związków polifenolowych niż soja, ciecierzyca czy łubin.

Groszki posiadają nie tylko wyższą zawartość antyoksydantów, ale wykazują one często wyższą aktywność antyoksydacyjną w porównaniu ze związkami izolowanymi z soi, łubinu i grochu. Wyższą aktywność antyoksydacyjną polifenoli stwierdzono u gatunków uprawnych groszku: L. sativus (lędźwian), L.cicera (groszek ciecierzycowy), i L. annuus.

Badania te pozwolą na powtórne przyjrzenie się tym tradycyjnie uprawianym roślinom już jako źródłu nie tylko pożywienia ale i związków o wysokiej aktywności biologicznej jak np. polifenole. Może to jednocześnie pomóc w zachowaniu coraz rzadziej uprawianych gatunków, ochronie bioróżnorodności i bogactwa świata roślinnego.

L. sativus (lędźwian siewny) jest gatunkiem groszku najpowszechniej wykorzystywanym w żywieniu człowieka jako roślina strączkowa lub w postaci mąki mieszanej ze zbożami do wypieków chleba lub w owsiankach. Owsianka była popularnym posiłkiem w czasach biedy i głodu np. w Hiszpanii okresie powojennym. Obecność toksycznych związków antyżywieniowych w nasionach może spowodować paraliż zwany neurolatyryzmem – pojawia się on jednak jedynie kiedy groszek stanowi istotną część diety (ponad 30%) przez dłuższy okres czasu (kilka tygodni lub miesięcy).

Polifenole są składnikami o dobrze znanej aktywności biologicznej. W dużych ilościach występują w warzywach, a korzystny wpływ spożywania wina, soi i oliwy został już szeroko przebadany. Związki polifenolowe wykazują działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne i zapobiegające namnażaniu się komórek nowotworowych (anty-proliferacyjne); są zalecane w prewencji chorób układu krążenia i raka. Opóźniają procesy starzenia się organizmu.

 

Andalucia Innova, „Postwar Food Vetch Is An Important Source Of Antioxidant Activity”, ScienceDaily
Prof. dr hab. Elżbieta Pisulewska „Uprawa i wykorzystanie lędźwianu siewnego”, Hasło Ogrodnicze Nr 11/2004
Opracowanie: Wanda Cegiełkowska