Konsumenci oczekują tanich produktów wysokiej jakości, natomiast producenci dążą do obniżania kosztów produkcji /często stosują niewystarczające dawki nawozów/ oraz poprawy jakości plonów. Te sprzeczne cele można zrealizować dzięki zastosowaniu racjonalnego nawożenia, które jest jednym z ważniejszych czynników plonotwórczych. Ze względu na stale rosnące koszty nawozów podstawą optymalnego nawożenia powinna być analiza gleby.

Badanie zawartości najważniejszych składników pokarmowych w glebie powinno być głównym działaniem zmierzającym do odpowiedniego odżywienia gleby i roślin oraz osiągnięcia plonu wysokiej jakości. Wynik analizy gleby pokazuje poziom zawartości poszczególnych składników pokarmowych, a na jej podstawie można ustalić dawki nawozów dla różnych upraw. Cykliczne wykonywanie analiz gleby pozwala ustalić dawki nawozów zgodne z faktycznym zapotrzebowaniem roślin. Eliminuje nadmierne, również szkodliwe kumulowanie się pierwiastków w glebach i roślinach – pozwala uzyskać dodatkową korzyść w postaci „zdrowego stanowiska”, gleb w dobrej kulturze i odpowiedniej zasobności w składniki pokarmowe. Oprócz aspektu ekologicznego, wyniki analiz przyczyniają się do zmniejszenia nakładów na zakup nawozów – zastosowania mniejszych dawek. W oznaczaniu wysokości dawek poszczególnych składników, czyli potrzeb nawozowych, należy brać pod uwagę wymagania pokarmowe danej uprawy, a także stan i zasobność gleb, które są inhibitorem pochłaniającym składniki pokarmowe, także te dostarczane wraz z nawozami, które umożliwiają roślinom pobieranie w zależności od ich potrzeb. Na potrzeby nawozowe ma wpływ nie tylko ogólna zawartość składników w glebie, ale także ich dostępność, która zależy od składu mechanicznego gleby, wilgotności, odczynu, temperatury, zawartości materii organicznej. Analiza chemiczna gleby pozwala uzyskać informacje o zasobności gleby w przyswajalne dla roślin składniki. Dobry moment na wykonanie analiz glebowych to czas przed wysiewem nawozów mineralnych – tego typu badania należy zlecać wczesną wiosną lub jesienią, by móc oszacować potrzeby pokarmowe stanowiska. Terminy te są szczególnie ważne ze względu na możliwość określenia w glebie ilości azotu mineralnego dostępnego dla roślin, którego zawartość ulega szybkim zmianom. Podstawowy zakres analizy glebowej obejmuje określenie poziomu pH, zawartości fosforu, potasu i magnezu. Można też oczywiście zlecić dokładniejszy pomiar i zbadać zawartość mikroelementów. Badania gleby powinny być wykonywane nie rzadziej niż raz na 4 lata w mniejszych gospodarstwach, a w większych co najmniej raz na dwa. Tylko systematyczna analiza pozwala na śledzenie zmian zasobności gleby w składniki pokarmowe i dobranie odpowiednich dawek nawozów. Dawki nawozów ustala się tak, aby uzupełnić różnicę pomiędzy zawartością pierwiastka w glebie, a zawartością optymalną dla uprawy poszczególnych gatunków roślin uprawnych. Ustalenie dawek nawozów można zlecić laboratorium wykonującemu analizę gleby, skorzystać z usług doradców lub z programów komputerowych. Najkorzystniejsze, ze względów ekonomicznych /by niepotrzebnie nie nawozić i uzyskiwać wysokie, dobrej jakości plony/ jest systematyczne – w przypadku warzyw przed każdą uprawą – wykonywanie analiz gleby i utrzymywanie zawartości składników na optymalnym poziomie.

Ważnym uzupełnieniem analiz glebowych jest ocena stanu odżywienia roślin już w trakcie wegetacji. Diagnostykę można przeprowadzić przy zastosowaniu nowoczesnego przyrządu – fluorymetru. Jest to urządzenie elektroniczne, które służy do pomiaru stanu odżywienia roślin, określa indeks fotosyntezy oraz pozwala na bardzo szybkie, nawet do kilku tygodni przed wystąpieniem objawów na liściach, określenie rodzaju i stopnia brakujących składników pokarmowych. Pozwala to na szybką interwencję w przypadku wystąpienia niedoboru zastosowania odpowiedniego nawozu dolistnego. Oczywiście rolnik czy sadownik nie wykona wszystkich badań i analiz we własnym zakresie. Musi je zlecić wyspecjalizowanej jednostce i pokryć koszty takiego badania. Najbardziej racjonalne w tej sytuacji wydaje się nawiązanie kontaktu z firmami nawozowymi, które oferują możliwość przeprowadzenia analizy zasobności gleby w składniki pokarmowe w ramach współpracy z producentem rolnym. Proste analizy są wykonywane nieodpłatnie, a pełniejsze są częściowo finansowane przez sprzedawcę nawozów. Takie rozwiązanie ma jeszcze tę dodatkową zaletę, że próbki pobrane są przez fachowca, a rolnik jest zwolniony z obowiązku dostarczenia ich do stacji chemiczno-rolniczej. Warto też sprawdzić czy doradcy z firm nawozowych dysponują fluorymetrem. Badania przeprowadzane tym urządzeniem są całkowicie finansowane przez producentów nawozów w ramach serwisu posprzedażowego, a ich wyniki są niezastąpionym narzędziem w doborze odpowiednich nawozów dolistnych i ich dawek. Na polskim rynku tylko firma Timac Agro Polska oferuje swoim klientom badania fluorymetryczne.

Anna Rogowska