Przed tegorocznymi wakacjami ruszył program pilotażowy akcji edukacyjnej Aktywne odżywianie roślin i gleby. Składniki pokarmowe to dziś za mało. Przez trzy miesiące organizatorzy kampanii przekazywali rolnikom i ogrodnikom informacje na temat rozwiązań umożliwiających maksymalne ograniczenie stosowania mineralnego nawożenia przy jednoczesnym utrzymaniu wysokich i jakościowo dobrych plonów. Głównym celem projektu jest podnoszenie świadomości producentów rolnych w tej dziedzinie. Inicjatorzy kampanii przygotowali cykl artykułów poświęconych temu zagadnieniu. Z uwagi na duże zainteresowanie promowaną tematyką powstały kolejne opracowania rekomendujące efektywne technologie nawożenia, które są całkowicie bezpieczne dla środowiska naturalnego. Najważniejszym celem każdego wytwórcy żywności powinno być zachowanie maksymalnego bezpieczeństwa oferowanych na rynku produktów i właśnie troska o środowisko. Ponieważ na sklepowych półkach pojawia się coraz większa paleta preparatów, które i wzbogacają glebę w składniki pokarmowe niezbędne dla roślin i zapobiegają ich ewentualnym niedoborom, to jeszcze spełniają dodatkowe funkcje. Warto zatem poznać mechanizm działania dodatków występujących w nawozach, by ułatwić sobie dobór właściwego preparatu odpowiadającego aktualnemu zapotrzebowaniu roślin lub wspomagającego przezwyciężenie stresu abiotycznego, który może wystąpić. Niektóre ze składników nawozów poprawiają także strukturę gleby i aktywność mikroorganizmów glebowych, aktywują rozwój systemu korzeniowego, stymulują rośliny w fazie kiełkowania i krzewienia, inne zaś poprawiają odżywienie roślin aktywując pobieranie i transport składników mineralnych czy też wydłużają proces fotosyntezy.

Bardzo ważną grupą dodatków do nawozów stanowią aminokwasy. Są to związki organiczne, pochodne węglowodorów, zawierające co najmniej jedną grupę aminową i jedną grupę karboksylową. Aminokwasy budują białka. Białka pełnią w roślinie wiele różnych i bardzo ważnych funkcji, w tym budulcowo-strukturalną (materiał budulcowy; kontrolną (kontrola wzrostu i różnicowania komórek, kontrola przenikalności błon – regulacja stężenia metabolitów; odpornościową (są odpowiedzialne ze mechanizmy obronne; regulatorową (udział w biosyntezie hormonów i regulacja hormonalna, regulacja przebiegu procesów genetycznych i przemian biochemicznych; transportową, magazynową, buforującą.

Rośliny syntetyzują aminokwasy z podstawowych pierwiastków pobieranych z gleby i wody. Jednak proces ten jest bardzo energo- i czasochłonny. Zastosowanie nawozów z dodatkiem aminokwasów zmniejsza ilość energii potrzebną do przyswajania azotu, co ma kluczowe znaczenie w warunkach stresu oraz w krytycznych fazach rozwoju roślin uprawnych. W niesprzyjających warunkach organizm roślinny skupia się na walce ze stresem, a nie na produkcji plonu. Dostarczenie roślinom preparatów bogatych w aminokwasy spowoduje, iż rośliny będą się skutecznie bronić przed stresem i skoncentrują na budowie plonu.

Do nawozów często dodaje się glicynę, która bierze udział w procesie tworzenia tkanek roślinnych i syntezie chlorofilu. Ważnym uzupełnieniem jest także dodatek betainy. Aminokwas ten jest składnikiem białek, które biorą aktywny udział w usuwaniu z roślin metali ciężkich. Betaina bierze udział w wielu przemianach metabolicznych, chroni struktury komórkowe przed skutkami odwodnienia, zakumulowana w wakuoli umożliwia regulację potencjału osmotycznego komórki – zapobiega odwodnieniu tkanek. Zarówno betaina, jak i glicyna powodują wzrost aktywności fotosyntezy, pełnią też funkcję nośników w transporcie mikroelementów do rośliny – taki transport jest najbardziej efektywny. Kompleks glicyna-betaina należy do jednych z najsilniejszych antystresantów roślinnych zwiększających tolerancję roślin na stres wodny i temperaturowy.

Aminokwasy można stosować dolistnie, by złagodzić skutki stresu biotycznego i abiotycznego, a także, by zwiększyć plony i poprawić ich jakość. Doglebową aplikację zaleca się w celu poprawy składu pożytecznej mikroflory glebowej, co ułatwia przyswajanie składników odżywczych.

Stosowanie aminokwasów podnosi efektywność produkcji, zwiększa jej rentowność. Związki te mają nadzwyczaj korzystny wpływ na stan plantacji, jej kondycję, a także wielkość oraz jakość uzyskiwanego plonu. Warto rozważyć włączenie technologii opartej o aminokwasy biogenne do

zabiegów agrotechnicznych.

Na rynku jest sporo prostych preparatów aminokwasowych, zawierających w swoim składzie różnego rodzaju związki aminokwasowe: roślinne, zwierzęce, syntetyczne, o różnej wielkości (niektóre są np. specjalnie cięte, skracane). Są produkty zawierające aminokwasy występujące w naturalnej równowadze (czynne i bierne; są takie które zawierają tylko opcję czynną aminokwasów. Przy ich zakupie należy zwracać na to uwagę i wybierać te, które zawierają w swoim składzie aminokwasy roślinne i aktywne. Na rynku są także dostępne gotowe odżywki mineralne ze składnikami pokarmowymi (mikro- i makroskładnikami; które w swoim składzie zawierają właściwe aminokwasy, i dodatkowo kompleks glicyna-betaina, jak np. preparaty z grupy Fertileader.

Anna Rogowska