Dla rolników uprawiających kukurydzę zima jest okresem analizy minionego sezonu pod kątem wzrostu i rozwoju uprawianych odmian, porównania ich plonowania oraz przebiegu warunków pogodowych. Jak co roku, firmy hodowlane wprowadzają wówczas do swoich ofert handlowych nowe odmiany mieszańcowe, które charakteryzują się ulepszonymi cechami ilościowymi i jakościowymi w stosunku do swoich poprzedników.

Proces hodowli odmian kukurydzy jest wyjątkowo efektywny w porównaniu do innych gatunków uprawnych, efektem czego jest najszybszy postęp hodowlany mierzony średnim przyrostem plonowania osiąganym rok do roku przez nowe odmiany. Sprawia to, iż tzw. „cykl życia” odmiany na rynku to zazwyczaj zaledwie kilka lat, po których odmiana jest wycofywana ze sprzedaży ze względu na mniej konkurencyjne wyniki produkcyjne w stosunku do nowych mieszańców. Rolnicy oczekujący coraz wyższych plonów muszą być zatem otwarci na nowe odmiany i oprócz analizy ich osiągnięć na podstawie wyników pochodzących z doświadczeń oficjalnych (organizowanych przez COBORU i PZPK) oraz wewnętrznych doświadczeń firm nasiennych, testować je samodzielnie na własnych polach przy standardowej dla siebie technologii produkcji. Dobre wyniki produkcyjne osiągnięte w innych regionie, przy danym poziomie agrotechniki oraz odmiennym przebiegu warunków pogodowych nie gwarantują osiągnięcia takich samych rezultatów w każdych warunkach. Dlatego, aby dobrze ocenić przydatność do uprawy konkretnej odmiany należy przetestować ją na swoim polu.

Wymagania dotyczące nowych odmian kukurydzy skupiają się przede wszystkim na zapewnieniu wysokiego oraz stabilnego poziomu plonowania w różnych warunkach uprawowych. Jest to jedno z najważniejszych wyzwań współczesnej hodowli, gdyż tylko odmiany o wysokim poziomie tolerancji na zmienne warunki pogodowe, glebowe i agrotechniczne są w stanie zapewnić odpowiednio wysoki poziom plonowania bez względu na okoliczności.

Powszechnie wiadomo, iż potencjał plonowania odmian kukurydzy na ziarno jest silnie skorelowany z ich wczesnością: odmiany z grupy wczesnej zasadniczo plonują niżej niż odmiany z grupy średniowczesnej, które z kolei ustępują z reguły poziomem plonowania odmianom z grupy średniopóźnej. Odmiany późniejsze dzięki dłuższemu okresowi wegetacji mają więcej czasu na akumulacje składników pokarmowych i przez to posiadają wyższy potencjał plonowania. Wczesność odmiany musi być jednakże odpowiednio dobrana do rejonu uprawy tak aby, zbiór nie nastąpił ani za szybko, ani za późno. W przypadku wczesnego zbioru tracimy pewną część plonu potencjalnie możliwego do uzyskania poprzez uprawę odmiany o dłuższym okresie wegetacji. Natomiast w przypadku zbioru opóźnionego istnieje ryzyko wystąpienia niekorzystnych warunków pogodowych podczas sprzętu, pogorszenia cech jakościowych i ilościowych plonu, zbioru ziarna nadmiernie uwilgotnionego oraz zwiększenia nakładów na jego dosuszanie. Dlatego właśnie plony ziarna kukurydzy uzyskiwane na północy Polski, gdzie ze względu na krótki okres wegetacji uprawia się głównie odmiany wczesne, są niższe niż na południu, gdzie z powodu korzystniejszych warunków termicznych można uprawiać odmiany dużo późniejsze.

Nieustanny postęp hodowlany sprawia jednak, iż nowe odmiany osiągają coraz wyższe plony, co oznacza, iż na przykład aktualnie dostępne odmiany z grupy wczesnej plonują na poziomie porównywalnym do odmian z grupy średniowczesnej sprzed kilku lub kilkunastu lat. Osiąga się to m.in. poprzez selekcję mieszańców charakteryzujących się szybkim oddawaniem wody w końcowej fazie dojrzewania (efekt Dry-Down). Dzięki temu odmiany te wcześniej dojrzewają i posiadają niższą wilgotność ziarna w czasie zbioru, co jest szczególnie istotne w przypadku deszczowej i zimnej jesieni, gdyż obniża koszty suszenia. Należy więc zwracać uwagę nie tylko na poziom plonowania danej odmiany, ale również na średnią wilgotność ziarna w czasie zbioru.

Innym istotnym kryterium branym pod uwagę podczas selekcji nowych odmian kukurydzy jest tolerancja na niekorzystne warunki termiczne występujące wiosną. W naszej strefie klimatycznej na przełomie kwietnia i maja często mamy do czynienia z niskimi temperaturami powietrza i lokalnymi przymrozkami. Odmiany, które lepiej tolerują chłody wiosenne oraz odznaczają się bardzo dobrym wigorem początkowym szybciej się rozwijają, uzyskują lepszą obsadę i mają bardziej wyrównane rośliny. Warunki te lepiej znoszą odmiany o ziarnie typu flint.

Nowe odmiany kukurydzy są ulepszane również pod kątem tolerancji na wyleganie łodygowe i korzeniowe, z których ważniejsze w naszej strefie geograficznej jest to pierwsze. Cechy te mają szczególne znaczenie w sytuacji przedłużających się zbiorów oraz deszczowej pogody jesienią, czego mieliśmy okazję doświadczyć w ostatnich dwóch latach. Rośliny o dobrze rozwiniętym systemie korzeniowym oraz silnych i zdrowych łodygach są mniej narażone na wyłamania spowodowane na przykład przez silne wiatry, a przez to ułatwiają i przyspieszają zbiór oraz umożliwiają ograniczenie strat plonu ziarna.

Coraz bardziej odczuwalne zmiany klimatu, pośrednio przyczyniające się do zwiększenia presji chorób i szkodników, doprowadziły do zwiększenia znaczenia hodowli odpornościowej w uprawach rolniczych, w efekcie czego na rynku zaczęły pojawiać się odmiany tolerancyjne na najważniejsze choroby kukurydzy. Uprawa takich odmian na stanowiskach o wysokiej presji potegenów chorobotwórczych jest najtańszą i najbardziej efektywną metodą ich zwalczania, a ponadto niesie ze sobą szereg korzyści, z których najważniejsze to: ograniczenie stosowania pestycydów i ich wpływu na środowisko glebowe, uproszczenie i zmniejszenie liczby zabiegów uprawowych przyczyniających się do niszczenia struktury gleby oraz uwolnienie wysokiego potencjału plonowania odmian. Przykładem takiej odmiany jest DKC3579 (FAO 250), mieszaniec o ziarnie typu dent i kolbach typu flex, przeznaczony do uprawy na ziarno i bioetanol. Oprócz najwyższego potencjału plonowania w swojej grupie wczesności, wyróżnia się również tolerancją na fuzarium kolb i helminthosporium. Odmiana posiada zdrowe i silne rośliny o dobrym efekcie Stay-Green oraz wysokiej tolerancji na wyleganie łodygowe i korzeniowe. Polecana jest do uprawy na stanowiskach średnich, dobrych i bardzo dobrych.

Najnowsze odmiany kukurydzy charakteryzują się coraz lepszymi cechami użytkowymi. Wybór właściwej odmiany oraz staranna agrotechnika są najważniejszymi czynnikami decydującymi powodzeniu uprawy. Aby podjąć właściwą decyzję i już na starcie zapewnić sobie wysoką szansę uzyskania zadowalających plonów, należy dobrze przeanalizować cechy dostępnych na rynku odmian.

Marcin Liszewski