Budżet Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego na lata 2014-2020 – zrównoważone inwestycje i ochrona środowiska

Teraz poszczególne państwa unijne przystępują do przygotowanie swoich Programów Operacyjnych RYBY 2014 – 2020. W Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi trwają prace nad przygotowaniem ostatecznego projektu polskiego PO RYBY 2014 – 2020. Jednym z głównych elementów tych prac są, zapowiedziane przez Ministra Kazimierza Plocke, na konferencji prasowej 23 lipca 2014 r. konsultacje społeczne dotyczące podziału środków finansowych dostępnych w nowym programie dla sektor rybackiego. Po uzgodnieniu ostatecznej wersji polskiego PO RYBY na lata 2014 – 2020, zostanie on przesłany do Komisji Europejskiej, która ma na jego zatwierdzenie 6 miesięcy.

Wiadomo, że z całego budżetu Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego na lata 2014-2020, który wynosi ok. 5,75 mld euro, najwięcej środków – ok. 4,34 mld euro – zostanie przekazane na realizację przedsięwzięć i inwestycji w tzw. zrównoważony rozwój rybołówstwa, akwakultury i obszarów rybackich. Pozostałe pieniądze będą przeznaczone na przeprowadzenie operacji związanych z kontrolami i egzekwowaniem wykorzystywania np. kwot połowowych (580 mln euro), prawidłowej gospodarki rybackiej i ochrony środowiska, gromadzenia danych (520 mln euro), rekompensat dla regionów najbardziej oddalonych (192 mln euro), dopłat do przechowywania ryb (45 mln euro) i na realizację Zintegrowanej Polityki Morskiej (71 mln euro). Ta polityka to m.in. inwestycje w infrastrukturę ważną dla gospodarki morskiej czyli np. rozwój infrastruktury wewnątrz portów, rozbudowa terminali przeładunkowych, czy dróg dojazdowych do portów.

Porównując priorytety obowiązujące w poprzedniej siedmioletniej perspektywie finansowej z tymi na lata 2014 – 2020 warto zwrócić uwagę na nowości. Jedną z nich jest to, że w ramach zatwierdzonych krajowych programów operacyjnych Komisja Europejska będzie współfinansować konkretne projekty w państwach członkowskich, aby pomóc rybakom i społecznościom nadmorskim w rozwijaniu zrównoważonego przemysłu spożywczego w oparciu o produkty pochodzenia morskiego.  Nadano temu nazwę „od łowiska do półmiska”. To wymaga dokonania (jeszcze trwających) uzgodnień mających na celu powiązanie środków z EFMiR ze środkami z krajowych budżetów, by jednocześnie z tych obu źródeł  współfinansować przyjęte w negocjacjach wspólnie projekty.

Unia Europejska położyła również w nowej perspektywie finansowej szczególny nacisk na działania służące ochronie środowiska naturalnego, a zwłaszcza na zachowanie zasobów ryb na łowiskach. Dlatego z budżetu wspierane będą m.in. działania służące zapobieganiu zjawiskom przełowienia ławic i wyrzucania części złowionych ryb z powrotem do morza. Zwłaszcza ta ostania praktyka budzi niepokój, a jest ona niestety dość powszechna. Rybacy bowiem masowo wyrzucają za burtę niewymiarowe ryby lub ryby gatunków, na które nie znajdują nabywców, a takie ryby w ogromnej większości giną. Unia już wcześniej zapowiadała, że jednym z zadań jej „funduszu morskiego” będzie zwalczanie tego procederu i pod koniec 2020 roku dopuszczalne „odrzuty” mają wynosić najwyżej 5% całości połowów.

Innym ekologicznym priorytetem jest wsparcie efektywności energetycznej. Polega ono na tym, że możliwe będzie uzyskanie pomocy na inwestycje w sprzęt lub inwestycje na statkach rybackich, które mają zmniejszać emisję zanieczyszczeń czy gazów cieplarnianych oraz poprawić efektywność energetyczną statków rybackich. Chodzi tu np. o pomoc finansową na wymianę głównych lub dodatkowych silników.

Jednym z priorytetów nowej EFMiR jest też stworzenie możliwości inwestowania i finansowania dla rybaków i hodowców, zajmujących się akwakulturą oraz wsparcie społeczności nadmorskich w działaniach na rzecz zmniejszenia negatywnego wpływu rybołówstwa na środowisko morskie i wsparcie procesów zachowania i odbudowywania populacji ryb.

W nowej perspektywie nie zapomniano o pomocy dla młodych rybaków, rozpoczynających dopiero działalność w tym zawodzie. Mogą oni liczyć na otrzymanie wsparcia finansowego na zakup pierwszego kutra. Przewidziano także wsparcie dla rybaków prowadzących działalność na małą skalę. By chronić środowisko naturalne i populację ryb w budżecie EFMiR na  lata 2014-2020 nie przewidziano wsparcia na budowę nowych statków rybackich ani też na finansowanie zwiększania zdolności połowowych istniejących jednostek.

Ponadto jednym z ważnych obszarów pomocy z EFMiR będzie promowanie trwałego zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników. Pojawią się więc pieniądze na udział w szkoleniach zawodowych, zdobycie nowych umiejętności zawodowych związanych z akwakulturą, poprawę warunków pracy czy też na dywersyfikację źródeł dochodów rybaków. Z funduszu będzie też udzielane finansowe wsparcie dla hodowców, dzięki czemu będą mogli oni zwiększyć konkurencyjność i dotrzeć na nowe rynki.

Warto też wspomnieć o tym, że w nowym okresie programowania będzie można z EFMiR finansować rekompensaty wypłacane za straty ekonomiczne spowodowane niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi czy środowiskowymi lub otrzymać wsparcie na pokrycie kosztów sprzętu używanego w akcjach ratunkowych prowadzonych na morzu.

Nadal możliwe będzie dofinansowanie złomowania statków rybackich. Dotyczyć ma to statków, mogących łowić zbyt wiele w stosunku do uprawnień połowowych, którymi flota danego kraju dysponuje. Pomoc finansowa w tym zakresie ma być przyznawana do 31 grudnia 2017 r., a skorzystanie z niej oznacza ostateczną rezygnację przez właściciela jednostki z połowów w przyszłości.

W ramach PO „Rybactwo i Morze” na lata 2014 – 2020 będzie można dofinansować inwestycje na statkach rybackich, które zmniejszą zanieczyszczanie środowiska naturalnego.

W nowej siedmioletniej perspektywie o pomoc będą mogli się ubiegać rybacy, którzy prowadzą połowy na niewielką skalę.

Jednym z priorytetów nowego Programu Operacyjnego będzie wspieranie organizacji producentów ryb. Zdjęcia M.Kassa, A.Kubat

Podział Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego na lata 2014 – 2020 pomiędzy państwa UE (mln euro)