Nowe badania dostarczają dowodów, że zmiany klimatyczne stanowią przyczynę tajemniczego zmniejszania się rozmiarów owiec zamieszkujących szkocką wyspę Hirta, co zostało po raz pierwszy stwierdzone przez naukowców w 2007 roku. Ich zdaniem, z powodu zmian klimatycznych, warunki na wyspie stają się mniej surowe, co oznacza że wolniej rosnące, mniejsze owce mają większe szanse na przetrwanie zimy niż kiedyś. Jeśli połączy się to z niedawno odkrytym „efektem młodej mamy”, czyli wydawaniem na świat przez młode owce mniejszego potomstwa, można wyjaśnić zagadkę zmniejszających się rozmiarów owiec na wyspie Hirta.

Klasyczne teorie ewolucyjne sugerują, że z czasem średni rozmiar dzikich owiec zwiększa się, ponieważ większe zwierzęta mają z reguły większe szanse przetrwania i reprodukcji niż zwierzęta mniejsze, a potomstwo jest z kolei podobne do swoich rodziców. Tymczasem u owiec Soay na wyspie Hirta w archipelagu St Kilda średni rozmiar ciała zmniejszył się w ciągu ostatniego ćwierćwiecza o około 5%.

Zespół badawczy przeanalizował dane na temat wielkości owiec i ich historii życia, w których chronologicznie zapisano kluczowe momenty w rozwoju owcy, pochodzące z tych 24 lat. Stwierdzono, że owce na wyspie nie rosną tak szybko jak kiedyś i że owce mniejsze mają większe szanse przetrwania w dorosłości. To w sumie powoduje spadek średnich rozmiarów owiec tworzących populację.

Zdaniem profesora Coulson’a dzieje się tak z powodu krótszych, łagodniejszych zim występujących wskutek globalnych zmian klimatycznych i oznaczających, że jagnięta by przetrwać, nie muszą już w pierwszych miesiącach życia przybierać  na wadze tyle ile kiedyś, gdy zimy były mroźniejsze.

Profesor wyjaśnia: „W przeszłości jedynie duże, zdrowe owce i duże jagnięta, które zgromadziły odpowiednie zapasy w czasie swojego pierwszego lata, były w stanie przetrwać surowe zimy na Hirta. Ale teraz, z powodu zmian klimatycznych, trawa stanowiąca paszę jest dostępna przez więcej miesięcy w ciągu roku, a warunki przetrwania nie są już tak wymagające – nawet wolniej rosnące owce mają szansę dożyć wiosny, a to oznacza, że mniejsze osobniki zaczynają przeważać w populacji.”

Z badań wynika zatem, że „kurczące się” owce na wyspie Hirta są efektem odpowiedzi ekologicznej na zmiany środowiskowe zachodzące w ciągu ostatnich 24 lat; zmiana ewolucyjna ma tu stosunkowo mały udział.

Zespół badawczy odkrył ponadto, że na wielkość potomstwa ma także wpływ wiek, w jakim owca wydaje swoje młode na świat. Stwierdzono, że młode owce Soay nie są w stanie urodzić jagniąt, które byłyby tak duże jak ich matki w momencie narodzin. Efekt „młodej mamy” nie był włączany we wcześniejsze analizy selekcji naturalnej, co po części wyjaśnia dlaczego owce z wyspy Hirta rzucają wyzwanie oczekiwaniom biologów.

Badanie zostało przeprowadzone we współpracy naukowców z Uniwersytetu w Leeds, Cambridge, Edynburgu i Stanford, a sfinansowane przez Radę Badań Środowiska Naturalnego (NERC) w Wielkiej Brytanii.

Imperial College London, „Climate Change And The Mystery Of The Shrinking Sheep”, ScienceDaily
Opracowanie: Wanda Cegiełkowska